در فرانچایز نیازی به شروع از صفر نیست
فرانچایز قراردادی است که طی آن صاحب برند، مجوز استفاده از اعتبار برند خود را به امتیاز گیرنده می‌دهد. طی چنین قراردادی، امکان استفاده از محصولات، استراتژی‌های کسب و کار، دانش تخصصی و برنامه‌ریزی مالی مطابق شرایط چنین قراردادی نیز در اختیار فرانچایزری قرار می‌گیرد.
در واقع فرانچایز به معنای راه‌اندازی یک کسب و کار تحت اعتبار برندی مشهورتر است. به این ترتیب میزان ریسک سرمایه‌گذاری به شدت پایین می‌آید؛ همچنین هزینه‌های تبلیغات کاهش می‌یابند. در عوض، فرانچایزری (امتیازگیرنده) باید درصدی از سود یا درآمد خود را به فرانچایزر (امتیاز دهنده) بپردازد.
"عبارت فرانچایز یک عبارت فرانسوی به معنای آزاد کردن یا آزادسازی است".
مک دونالد یکی از نمونه‌های معروف فرانچایز در جهان است و از دیگر نمونه های موفق در دنیا می توان به ساب وی، استارباکس، KFC، برگر کینگ، اشاره کرد. اکنون فروشگاه‌ها و رستوران‌های فرانچایز زیادی در داخل کشور نیز تحت یک نام تجاری یکسان فعالیت می‌کنند که معروف ترین آنها عبارتند از:
- هایپر مارکت های محلی و زنجیره ای گندم
- فروشگاه های زنجیره ای افق کوروش
- فست فود شیلا
- فست فود سیب
- رستوران های پدر خوب
- فست فود بوف
کسب و کار از نوع فرانچایز دارای انواع و دسته بندی های مختلفی است که بر اساس معیارهای مختلفی طبقه‌بندی می شوند. برخی از مهم‌ترین انواع فرانچایزها عبارت است از:
فرانچایز محصول (Product Franchise)
در این نوع فرانچایز، فرانچایز گیرنده حق فروش محصولات خاص یک برند را تحت نام تجاری آن به دست می‌آورد. به عنوان مثال، نمایندگی‌های فروش خودرو یا فروشگاه‌های مواد غذایی که محصولات برند خاصی را به صورت انحصاری عرضه می‌کنند، در این دسته قرار می‌گیرند.
فرانچایز خدمات (Service Franchise)
در این مدل، فرانچایز گیرنده حق ارائه خدمات خاصی را با استفاده از نام تجاری و سیستم‌های عملیاتی یک برند به دست می‌آورد. شرکت‌های نظافتی، آژانس‌های مسافرتی و مراکز آموزشی نمونه‌هایی از فرانچایزهای خدماتی هستند.
فرانچایز فرمت کسب‌وکار (Business Format Franchise)
این نوع فرانچایز، رایج‌ترین نوع فرانچایز است. در این مدل، فرانچایز دهنده علاوه بر برند و محصولات، کل سیستم کسب‌وکار خود را از جمله روش‌های تولید، بازاریابی، مدیریت و طراحی داخلی فروشگاه به فرانچایز گیرنده واگذار می‌کند. مک‌دونالد، استارباکس و ساب‌وی نمونه‌های بارز این نوع فرانچایز هستند.
فرانچایز تولید (Manufacturing Franchise)
در این نوع فرانچایز، فرانچایز گیرنده حق تولید محصولات با استفاده از فناوری و فرمول‌های اختصاصی فرانچایز دهنده را به دست می‌آورد. شرکت‌های تولید نوشابه‌های گازدار و شرکت‌های تولید مواد غذایی نمونه‌هایی از این نوع فرانچایز هستند.
فرانچایز توزیع (Distribution Franchise)
در فرانچایز توزیع، فرانچایز گیرنده حق توزیع محصولات یک برند خاص در یک منطقه جغرافیایی مشخص را به دست می‌آورد. این نوع فرانچایز شباهت زیادی به فرانچایز محصول دارد، اما تمرکز اصلی آن بر توزیع محصولات است.
فرانچایز تبدیل (Conversion Franchise)
در این نوع فرانچایز، یک کسب‌وکار موجود به یک فرانچایز تبدیل می‌شود. این کار می‌تواند مزایایی مانند کاهش هزینه‌های بازاریابی و استفاده از یک برند شناخته شده را به همراه داشته باشد.
تعهدات اصلی فرانچایز گیرنده
- پرداخت حق امتیاز: مهم‌ترین تعهد فرانچایز گیرنده، پرداخت حق امتیاز به فرانچایز دهنده است. این مبلغ می‌تواند به صورت ثابت، درصدی از فروش یا ترکیبی از هر دو باشد.
- رعایت استانداردهای برند: فرانچایز گیرنده موظف است تمام استانداردهای تعیین شده توسط فرانچایزدهنده را در زمینه کیفیت محصولات، خدمات، طراحی داخلی، تجهیزات و نحوه ارائه خدمات رعایت کند. این استانداردها تضمین می‌کنند که همه شعب یک برند، تجربه یکسانی را به مشتریان ارائه دهند.
- استفاده از سیستم‌های مدیریت: فرانچایز گیرنده باید از سیستم‌های مدیریت، نرم‌افزارها و روش‌های عملیاتی که توسط فرانچایز دهنده تعیین شده استفاده کند. این سیستم‌ها به بهبود بهره‌وری و کنترل کیفیت کمک می‌کنند.
- شرکت در آموزش‌ها: فرانچایز دهنده معمولاً دوره‌های آموزشی برای فرانچایز گیرندگان و کارکنان آنها برگزار می‌کند. فرانچایز گیرنده موظف است در این دوره‌ها شرکت کند و دانش و مهارت‌های لازم برای مدیریت کسب‌وکار را کسب کند.
- تبلیغات و بازاریابی: فرانچایز گیرنده باید در فعالیت‌های تبلیغاتی و بازاریابی که توسط فرانچایز دهنده تعیین شده شرکت کند. این فعالیت‌ها به افزایش شناخت برند و جذب مشتری کمک می‌کند.
- گزارش‌دهی: فرانچایز گیرنده موظف است گزارش‌های دوره‌ای از عملکرد کسب‌وکار خود را به فرانچایز دهنده ارائه دهد. این گزارش‌ها به فرانچایز دهنده کمک می‌کند تا عملکرد شبکه فرانچایز را ارزیابی کند و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی انجام دهد.
- حفظ محرمانگی: فرانچایز گیرنده موظف است اطلاعات محرمانه مربوط به برند، محصولات، فرمول‌ها و روش‌های تولید را حفظ کند.
- عدم رقابت: فرانچایز گیرنده معمولاً در طول مدت قرارداد و برای مدت مشخصی پس از انقضای قرارداد، حق ندارد در کسب‌وکاری که با کسب‌وکار فرانچایز دهنده رقابت می‌کند، فعالیت کند.
به طور معمول، تاسیس و تجهیز فروشگاه در قراردادهای فرانچایز بر عهده فرانچایز گیرنده است. این بدان معناست که فرد یا شرکتی که حق استفاده از برند را خریداری کرده، باید هزینه‌های مربوط به اجاره یا خرید مکان، ساخت و ساز، خرید تجهیزات، دکوراسیون و سایر موارد مرتبط با راه‌اندازی فروشگاه را تامین کند. اما این مسئله همیشه به همین صورت نیست و ممکن است بسته به توافقات بین فرانچایز دهنده و فرانچایز گیرنده متفاوت باشد. در برخی موارد، فرانچایز دهنده ممکن است در مراحل اولیه تاسیس فروشگاه به فرانچایز گیرنده کمک کند یا حتی بخشی از هزینه‌ها را تقبل کند. اگر فرانچایز گیرنده مسئولیت تاسیس فروشگاه را بر عهده داشته باشد، فرانچایز دهنده می‌تواند حمایت‌های زیر را به او ارائه دهد:
- ارائه نقشه‌ها و طرح‌های استاندارد فروشگاه: فرانچایز دهنده می‌تواند طرح‌ها و نقشه‌های استاندارد فروشگاه را در اختیار فرانچایز گیرنده قرار دهد تا او بتواند از آنها استفاده کند.
- معرفی پیمانکاران و تامین‌کنندگان: فرانچایز دهنده می‌تواند فرانچایز گیرنده را به پیمانکاران و تامین کنندگانی معرفی کند که با آنها همکاری دارد.
- ارائه مشاوره و پشتیبانی: فرانچایز دهنده می‌تواند در طول مراحل تاسیس فروشگاه به فرانچایز گیرنده مشاوره و پشتیبانی ارائه کند.
نحوه محاسبه و پرداخت حق امتیاز
یادآوری می گردد فرمولی برای یک پاسخ جامع وجود ندارد. محاسبه و پرداخت حق امتیاز در هر قرارداد فرانچایز یا واگذاری مجوز برند، متفاوت است و فرمول مشخصی برای آن وجود ندارد. این مبلغ به عوامل متعددی بستگی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- حجم فروش: معمولاً درصد مشخصی از فروش هر فروشگاه به عنوان حق امتیاز پرداخت می‌شود.
- میزان شناخته‌شدگی برند: برندهای شناخته‌شده‌تر، حق امتیاز بالاتری دارند.
- خدمات ارائه شده توسط فرانچایزر: هرچه خدمات بیشتری به فرانچایز ارائه شود، حق امتیاز ممکن است بالاتر باشد.
- موقعیت مکانی فروشگاه: فروشگاه‌هایی که در مناطق پرجمعیت و تجاری قرار دارند، ممکن است حق امتیاز بالاتری پرداخت کنند.
- مدت زمان قرارداد: قراردادهای بلندمدت ممکن است حق امتیاز پایین‌تری داشته باشند.
- میزان سرمایه‌گذاری اولیه: فرانچایزی که نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالاتری دارد، ممکن است حق امتیاز کمتری پرداخت کند.
- شرایط بازار: شرایط اقتصادی و رقابتی بازار نیز بر میزان حق امتیاز تأثیرگذار است.
روش‌های رایج محاسبه حق امتیاز
- درصد فروش: رایج‌ترین روش است. معمولاً بین 3 تا 10 درصد از فروش خالص هر ماه به عنوان حق امتیاز پرداخت می‌شود.
- مبلغ ثابت ماهانه: در برخی موارد، مبلغ ثابتی به عنوان حق امتیاز در نظر گرفته می‌شود.
- ترکیبی از درصد فروش و مبلغ ثابت: در برخی قراردادها، ترکیبی از این دو روش استفاده می‌شود.
- حق امتیاز افزایشی: در برخی قراردادها، حق امتیاز با افزایش فروش یا سودآوری فروشگاه افزایش می‌یابد.
عوامل دیگری که در تعیین حق امتیاز نقش دارند:
- هزینه‌های راه اندازی: هزینه‌هایی که فرانچایزر برای راه اندازی فروشگاه متحمل می‌شود.
- هزینه‌های بازاریابی: هزینه‌هایی که فرانچایزر برای تبلیغات و بازاریابی برند صرف می‌کند.
- هزینه‌های پشتیبانی: هزینه‌هایی که فرانچایزر برای ارائه خدمات پشتیبانی به فرانچایز صرف می‌کند.
- سودآوری شرکت فرانچایزر: شرکت فرانچایزر به دنبال کسب سود از طریق فروش مجوز و دریافت حق امتیاز است.
دیدگاه خود را بنویسید