برنامه های پیش نیازی (PRP) در ISO 22000 شرایط و فعالیت های اساسی هستند که برای حفظ یک محیط بهداشتی و مناسب در کل زنجیره تامین مواد غذایی جهت تولید غذای ایمن ضروری می باشند. این برنامه ها به عنوان پایه ای برای سیستم HACCP عمل می کنند و برای کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی که در نقاط بحرانی قابل کنترل نیستند، اجرا می شوند.

اهداف PRP ها در ISO 22000:

  • پیشگیری از آلودگی: PRP ها با از بین بردن یا به حداقل رساندن منابع آلودگی، از جمله آفات، میکروارگانیسم ها، مواد شیمیایی و آلاینده های فیزیکی، به پیشگیری از آلودگی مواد غذایی کمک می کنند.
  • جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها: PRP ها با کنترل عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و زمان، از رشد میکروارگانیسم های مضر در مواد غذایی جلوگیری می کنند.
  • کنترل آلرژن ها: PRP ها با جداسازی مواد غذایی حاوی آلرژن و جلوگیری از انتقال متقابل، از بروز آلرژی های غذایی جلوگیری می کنند.

مزایای پیاده سازی PRP ها:

  • افزایش ایمنی مواد غذایی: PRP ها با کاهش خطر آلودگی و رشد میکروارگانیسم ها، به تولید غذای ایمن تر کمک می کنند.
  • کاهش ضایعات مواد غذایی: PRP ها با جلوگیری از فساد و خرابی مواد غذایی، به کاهش ضایعات کمک می کنند.
  • بهبود انطباق با مقررات: PRP ها به سازمان ها کمک می کنند تا با الزامات قانونی و استانداردهای ایمنی مواد غذایی مطابقت داشته باشند.
  • افزایش اعتماد مشتری: PRP ها با نشان دادن تعهد سازمان به ایمنی مواد غذایی، به افزایش اعتماد مشتری کمک می کنند.

الزامات PRP در ISO 22000:

  • استاندارد ISO 22000 الزامات خاصی را برای PRP ها مشخص نمی کند، اما سازمان ها باید PRP هایی را متناسب با فعالیت ها و خطرات خاص خود ایجاد و اجرا کنند.
  • با این حال، برخی از الزامات کلی برای PRP ها در ISO 22000 عبارتند از:
    • شناسایی PRP های مورد نیاز: سازمان ها باید PRP های مورد نیاز برای کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی خود را شناسایی کنند.
    • مستندسازی PRP ها: سازمان ها باید PRP های خود را مستند کرده و دستورالعمل های مربوط به نحوه اجرا و نظارت بر آنها را ارائه دهند.
    • اجرا و نظارت بر PRP ها: سازمان ها باید PRP های خود را به طور موثر اجرا و نظارت کنند تا از کارایی آنها اطمینان حاصل کنند.
    • اصلاح و به روز رسانی PRP ها: سازمان ها باید PRP های خود را به طور مرتب بررسی و در صورت نیاز اصلاح و به روز رسانی کنند.

مثال هایی از PRP ها:

  • برنامه کنترل آفات: این برنامه شامل اقداماتی برای جلوگیری از ورود و لانه گزینی آفات در تاسیسات است.
  • برنامه بهداشت کارکنان: این برنامه شامل آموزش بهداشت به کارکنان، الزامات لباس کار و اقدامات مربوط به بهداشت شخصی است.
  • برنامه نظافت و ضدعفونی: این برنامه شامل اقداماتی برای تمیز و ضدعفونی کردن تجهیزات، سطوح و محل کار است.
  • برنامه کنترل آب: این برنامه شامل اقداماتی برای اطمینان از ایمنی و کیفیت آب آشامیدنی و آب مورد استفاده در فرآیندهای تولید است.
  • برنامه نگهداری تجهیزات: این برنامه شامل اقداماتی برای نگهداری و تعمیر تجهیزات به منظور جلوگیری از خرابی و آلودگی است.

پیاده سازی PRP ها بخش مهمی از سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی بر اساس ISO 22000 است. با پیاده سازی PRP های موثر، سازمان ها می توانند به طور قابل توجهی خطر آلودگی مواد غذایی را کاهش داده و غذای ایمن تر و با کیفیت تر را به مصرف کنندگان ارائه دهند.

نحوه شناسایی PRP در ISO 22000

برای شناسایی PRP های مورد نیاز در سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی بر اساس ISO 22000، می بایست مراحل زیر را دنبال کنید:

  1. تعیین دامنه و حدود سیستم: گام اول در شناسایی PRP ها، تعیین دامنه و حدود سیستم  مدیریت ایمنی مواد غذایی شما است. این شامل شناسایی فعالیت ها، محصولات و فرایندهای مرتبط با ایمنی مواد غذایی در سازمان شما می باشد.
  2. تجزیه و تحلیل خطرات: پس از تعیین دامنه و حدود سیستم، باید خطرات مرتبط با ایمنی مواد غذایی را در هر مرحله از زنجیره تامین خود تجزیه و تحلیل کنید. این کار را می توان با استفاده از روش های مختلفی مانند HACCP، FTA یا FMEA انجام داد.
  3. شناسایی PRP های بالقوه: در مرحله تجزیه و تحلیل خطرات، باید PRP های بالقوه ای را که می توانند برای کنترل خطرات شناسایی شده استفاده شوند، شناسایی کنید. PRP ها باید متناسب با خطرات و فعالیت های خاص سازمان شما باشند.
  4. ارزیابی PRP های بالقوه: پس از شناسایی PRP های بالقوه، باید آنها را بر اساس معیارهای مختلفی مانند کارایی، اثربخشی، سهولت اجرا و هزینه، ارزیابی کنید.
  5. انتخاب PRP ها: بر اساس ارزیابی انجام شده، باید PRP های مناسب را برای کنترل خطرات شناسایی شده در سیستم خود انتخاب کنید.
  6. مستندسازی PRP ها: PRP های انتخاب شده باید به طور کامل مستند شوند. مستندات باید شامل شرح PRP، خطرات مرتبطی که کنترل می کند، معیارهای نظارت و اقدامات اصلاحی در صورت عدم انطباق باشد.
  7. اجرا و نظارت بر PRP ها: PRP های مستند شده باید به طور موثر اجرا و نظارت شوند. این شامل آموزش پرسنل، انجام اقدامات کنترلی طبق برنامه و ثبت نتایج نظارت می باشد.
  8. بازنگری و به روز رسانی PRP ها: PRP ها باید به طور مرتب بازنگری و در صورت نیاز به روز رسانی شوند. این کار برای اطمینان از اینکه PRP ها همچنان برای کنترل خطرات مرتبط موثر هستند، ضروری است.

نکات مهم در شناسایی PRP ها:

  • در هنگام شناسایی PRP ها، باید به تمام مراحل زنجیره تامین، از جمله تامین مواد اولیه، تولید، حمل و نقل و توزیع، توجه کنید.
  • PRP ها باید متناسب با خطرات و فعالیت های خاص سازمان شما باشند. 
  • PRP ها باید قابل اجرا، موثر و مقرون به صرفه باشند. 
  • PRP ها باید به طور کامل مستند شوند. 
  • PRP ها باید به طور موثر اجرا و نظارت شوند.
  • PRP ها باید به طور مرتب بازنگری و به روز رسانی شوند.